واکنش ها به موضوع خواستگاری از سارا و نیکا دو دختر بچه دوقلوی بازیگر در سریال پایتخت ، از همان روزهای اول پخش این سریال در نوروز امسال آغاز شد. حالا فعالین حقوق کودک معتقدند نمی توان در برابر این موج ایجاد شده از سوی تلویزیون برای ترویج ازدواج کودکان سکوت کرد و مسئولین این رسانه باید در این زمینه پاسخگو باشند.
رایحه مظفریان
ماجرا از این قرار بود که یکی از شخصیت های سریال، موضوع خواستگاری از این دو دختر حدوداً ۱۲-۱۳ ساله را برای برادران خود مطرح می‌کند. با ادامه دار شدن سریال، کم کم بر میزان شوخی ها و لودگی های حول این موضوع، توسط شخصیت های سریال دامن زده شد.
محسن تنابنده، بازیگر و نویسنده این سریال با تاکید بر این که هرگز این “پدیده کثیف” را تبلیغ نمی کند، گفته که منتقدان حاضر نیستند تا پایان سریال صبر کنند. آقای تنابنده ضمن اشاره به این که در قسمت دهم سریال “همه چیز حل می شود”، گفت که مسئله ازدواج دختران کم سن را مطرح کرده چون مخالف سرسخت آن است و بالاخره باید کسی آن را مطرح می کرد. به گفته آقای تنابنده، نقی معمولی و هما سعادت -والدین سارا و نیکا-، به شدت با این مسئله مخالفند و در ادامه سریال وقتی متوجه می شوند که قصد رحمت چیست واکنش تندی نشان می دهند.
این که صدا و سیما تا چه حد توانسته است در فرهنگ سازی جامعه مدنی ایران موفق باشد، همیشه برای پژوهشگران جای سوال بوده است. بارها در برنامه های پرمخاطبی مانند کودک شو و یا دورهمی نظرات مختلفی نسبت به ازدواج کودکان ارائه شده و کمپین گام به گام در مورد هر کدام نظراتی منتشر کرده است. این بار نیز مانند دفعات پیشین لازم است چند نکته یادآوری شود.
در واقع موضوع مهم تر از وقوع ازدواج کودکان در این سریال آن است که در ذهن مخاطب خواستگاری از دختران کم سن و سال را عادی سازی می کند. در ذهن بینندگان پرشمار این سریال تمام رشته هایی که فعالین در این زمینه سال ها بافته بودند تا به تمام ابعاد اجتماعی و فرهنگی و معضلات وابسته به آن توجه کنند در مدت کم تر از بیست شب پنبه می شود. به همین سادگی!
هادی شریعتی، فعال حقوق کودک و عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، به خیر آنلاین چنین می گوید: «محتوا و زبان طنز سریال نباید بهانه ای برای مطرح شدن یک معضل اجتماعی، آن هم به این شکل، باشد. سوژه طنز قرار دادنِ آسیب اجتماعی هم چون ازدواج کودکان -بدون آن که پرداخت صحیح و کارشناسانه ای در لایه های این طنز دیده شود-، بیش تر شبیه چشم بستن و تمسخر همه مشکلات و آسیب هایی است که کودک-همسری آن ها را تولید می کند. آسیب هایی مثل سقط جنین، افسردگی، طلاق، خیانت در روابط زناشویی و فقر» .
عدم استفاده صدا و سیما از کارشناسان متخصص در زمینه های مختلف اجتماعی و فرهنگی جهت غنی تر کردن پایه های اجتماعی مردم و پافشاری مدام بر عدم به کارگیری چنین افرادی هر بار مشکلات و معضلاتی در برنامه های نه چندان استاندارد این رسانه ایجاد می کند که بار پاک کردن اشتباهات در خاطره جمعی مردم را به دوش فعالین حقوق شهروندی و بشر می اندازد.
رضا صائمی منتقد سینما و تلویزیون درباره سریال “پایتخت ۵” ساخته سیروس مقدم که در ایام نوروز از شبکه یک سیما روی آنتن رفت به خبرنگار مهر در واکنش به مطرح شدن ازدواج سارا و نیکا بیان کرد: «اکنون سن ازدواج در شمال کشور هم آن قدر پایین نیست و به نظر من نقی و هما در این سریال قصد شوهر دادن بچه هایشان را ندارند. حتی آن ها قبل از این که به ترکیه بروند فکر می‌کنند مدیری که برای خواستگاری فهیمه آمده برای دخترانشان آمده و نقی به همین دلیل یک درگیری ایجاد می کند. این که برخی فکر می کنند این بخش از داستان ترویج ازدواج در کودکی است برداشت اشتباهی است، اما شاید بهتر بود که مطرح نمی شد. با نگاهی دیگر ممکن است نگاه رحمت باشد که در رویا‌های خودش فکر می‌کند این دوقلو‌ها برای برادرانش مناسب هستند و سریال قصد نداشته که ازدواج در سن پایین را ترویج کند. به صرف این که مسئله ای طرح می شود، به معنای ترویج و تایید آن نیست و، چون طنز است باید از این زاویه هم به موقعیت نگاه کنیم». این منتقد هم چنین به ازدواج فهیمه که همسرش فوت کرده است اشاره و بیان کرد: «چرا ازدواج فهیمه در سریال مورد توجه قرار نمی گیرد؟ او زن جوانی است که همسرش فوت کرده است و خواستگار هم دارد و اتفاقاً هنوز این مسئله در جامعه ما قبح دارد که در سریال این قبح شکسته می شود. همه ما چنین زنانی را در اطراف خود می بینیم و چرا باید این ها یک عمر تنها باشند. این نکته مثبتی است که سریال به آن توجه کرده است و حتی ما می بینیم که فهیمه به رحمت علاقه دارد». وی از برخی از دیالوگ های سریال یاد کرد و گفت: «بعضی از دیالوگ ها و حرف هایی که بازیگران سریال به هم بیان می کنند و یا فحاشی ها و تو سر هم زدن ها، ویژگی های منفی سریال است و نباید کل کل کردن را با تو سر هم زدن اشتباه بگیریم».
این نگاه متفاوت و مدافعانه از بخش های پرداخته شده به موضوع ازدواج کودکان هم جای تامل بسیار دارد! مقایسه ازدواج دختران زیر ۱۸ سال در شرایطی که امکان دادوستد اموال منقول (دارای سند) و غیرمنقول را ندارند با زن بیوه ای که شوهر خود را از دست داده است و دوباره قصد ازدواج دارد، نمونه دیگری از دستپاچگی همیشگی مسئولین نسبت به اشتباهاتی است که از دید آن ها چون عادی جلوه می کند، برای عموم هم قابلیت پرداخته شدن دارد. در همین تناقض گویی ها اما نقد به جایی مطرح می شود از کتک زدن ها و بد و بیراه گفتن های رایج در این سریال؛ اما ازدواج کودکان قالب طنز داشته و کتک کاری ها جدی!
این درحالیست که ازدواج یکی از بزرگ ترین انتخاب های هر فرد در زندگی است که باید تمامی وجوه عقلانی و احساسی فرد بر آن صحه بگذارد. با وجود وعده های آقای تنابنده در سامان دادن به این وضع آشفته و نقدها، ماجرای سریال با پرداختن به جنگ آشفته تر می شود و سایر موضوعات مطرح شده بدون هیچ نتیجه ای در ذهن مخاطب و خاطره جمعی، پرونده بازی می شود که بازخورد آن در نهایت گریبان خود جامعه را خواهد گرفت.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر